Loại mỡ tốt bất ngờ: ‘Vua’ thực phẩm nhiều người e ngại

Mỡ Lợn: Thực Phẩm Gây Tranh Cãi Bất Ngờ Lọt Top Tốt Nhất Thế Giới – Sự Thật Bạn Cần Biết

Trong thế giới dinh dưỡng hiện đại, chúng ta thường được khuyên nên ưu tiên trái cây và rau quả – những nguồn cung cấp vitamin, khoáng chất và chất xơ dồi dào. Đó là một lời khuyên đúng đắn và có cơ sở khoa học vững chắc. Tuy nhiên, bạn có bao giờ ngờ rằng một loại thực phẩm từ động vật, thường bị mang tiếng xấu và khiến nhiều người e dè, lại có thể vượt mặt nhiều loại rau củ quả quen thuộc để lọt vào danh sách những thực phẩm lành mạnh nhất hành tinh? Điều này nghe có vẻ khó tin, nhưng đó lại là sự thật về mỡ lợn.

Gây Sốc: Mỡ Lợn Được Vinh Danh Là Một Trong Những Thực Phẩm Tốt Nhất Toàn Cầu

Vâng, bạn không đọc nhầm đâu. Chính mỡ lợn, nguyên liệu từng là “vua” trong căn bếp của nhiều gia đình Việt Nam trước khi bị thay thế dần bởi các loại dầu thực vật tinh luyện, lại được công nhận về giá trị dinh dưỡng đáng kinh ngạc.

Mỡ lợn từ lâu đã gắn bó mật thiết với ẩm thực Việt, từ món tóp mỡ giòn rụm, đến việc dùng để xào nấu, chiên rán, hay thậm chí là thành phần không thể thiếu trong một số loại bánh truyền thống. Thế nhưng, cùng với sự phát triển của khoa học dinh dưỡng và những chiến dịch truyền thông về tác hại của chất béo bão hòa, mỡ lợn dần bị “thất sủng” và bị gán mác “không lành mạnh”, là nguyên nhân gây béo phì, tim mạch. Nhiều người, đặc biệt là giới trẻ, gần như loại bỏ hoàn toàn mỡ lợn ra khỏi chế độ ăn vì nỗi sợ tăng cân và các vấn đề sức khỏe khác.

Vậy, liệu nỗi sợ này có hoàn toàn chính xác? Hay chúng ta đã bỏ lỡ những lợi ích tiềm ẩn mà mỡ lợn mang lại?

Một thông tin gây chú ý được tờ Surrey Live (Anh) đăng tải, dựa trên kết quả khảo sát của BBC Future, đã làm thay đổi cái nhìn của nhiều người. Theo đó, BBC Future đã tiến hành phân tích giá trị dinh dưỡng của 1000 loại thực phẩm khác nhau để tìm ra 100 loại tốt nhất cho sức khỏe. Mỗi loại thực phẩm được chấm điểm dựa trên thành phần dinh dưỡng và lợi ích mang lại. Kết quả thật bất ngờ: Mỡ lợn đạt 73/100 điểm, vững vàng đứng ở vị trí thứ 8 trong danh sách những thực phẩm lành mạnh nhất thế giới.

Điều đáng nói là thứ hạng này của mỡ lợn còn cao hơn cả những “ngôi sao” dinh dưỡng quen thuộc như đậu Hà Lan, cà chua đỏ mọng, bắp cải tím giàu chất chống oxy hóa, rau diếp tươi xanh, cá thu béo ngậy omega-3, khoai lang ngọt bùi và cả những quả cam căng mọng vitamin C. Phát hiện này thực sự là một cú sốc đối với những ai đã quen coi mỡ lợn là “kẻ thù” của sức khỏe.

Giải Mã Thành Phần Dinh Dưỡng Đáng Giá Của Mỡ Lợn

Tại sao mỡ lợn lại được đánh giá cao như vậy? Câu trả lời nằm ở thành phần dinh dưỡng độc đáo của nó, điều mà nhiều người thường bỏ qua hoặc hiểu sai.

Theo bài viết trên Donga Ilbo (Hàn Quốc), thành phần chất béo trong mỡ lợn khá cân bằng:

• Chất béo bão hòa (Saturated Fat): Chiếm khoảng 40-50%. Đây là loại chất béo thường bị “kết tội”, nhưng cơ thể vẫn cần một lượng nhất định cho nhiều chức năng. Vấn đề nằm ở việc tiêu thụ quá nhiều.
• Chất béo không bão hòa đơn (Monounsaturated Fat – MUFA): Chiếm tỷ lệ cao, khoảng 40-50%. Đây là loại chất béo “tốt”, tương tự như chất béo có trong dầu ô liu, được biết đến với nhiều lợi ích cho tim mạch.
• Chất béo không bão hòa đa (Polyunsaturated Fat – PUFA): Chiếm một lượng nhỏ, bao gồm cả Omega-3 và Omega-6.

Ngoài thành phần chất béo, mỡ lợn còn là nguồn cung cấp đáng kể một số vitamin và khoáng chất quan trọng:

• Vitamin B1 (Thiamine): Các chuyên gia dinh dưỡng nhấn mạnh rằng mỡ lợn rất giàu vitamin B1. Loại vitamin này đóng vai trò thiết yếu trong việc chuyển hóa carbohydrate thành năng lượng, giúp cơ thể duy trì sức sống và hoạt động hiệu quả. Đáng chú ý, hàm lượng vitamin B1 trong thịt lợn (và cả mỡ lợn) được ước tính cao gấp 6 lần so với thịt bò.
• Vitamin D: Mỡ lợn là một trong số ít nguồn thực phẩm tự nhiên chứa vitamin D. Vitamin D cực kỳ quan trọng cho việc hấp thụ canxi, giúp xây dựng và duy trì hệ xương, răng chắc khỏe. Nó cũng đóng vai trò quan trọng trong việc điều hòa hệ miễn dịch. Ước tính, trong 100g mỡ lợn có thể chứa khoảng 200-300 IU vitamin D. Đây là một điểm cộng lớn, đặc biệt ở những vùng thiếu ánh nắng mặt trời hoặc những người ít tiếp xúc với nắng.
• Choline: Mỡ lợn còn cung cấp Choline, một dưỡng chất thiết yếu thường được xếp nhóm cùng vitamin B. Choline rất quan trọng cho sự phát triển và hoạt động của não bộ, chức năng gan và quá trình trao đổi chất.

Tuy nhiên, cần phải nhìn nhận một cách khách quan rằng mỡ lợn cũng chứa cholesterol và một lượng đáng kể axit béo bão hòa. Đây là những yếu tố, nếu tiêu thụ quá mức, có thể liên quan đến việc tăng nguy cơ mắc các bệnh về tim mạch. Do đó, việc kiểm soát khẩu phần ăn là vô cùng quan trọng. Các chuyên gia thường khuyến nghị người trưởng thành khỏe mạnh nên giới hạn lượng thịt lợn tiêu thụ ở mức khoảng 100-150g mỗi ngày, và lượng mỡ lợn cũng cần được tính toán trong tổng lượng chất béo hàng ngày.

Góc Nhìn Khoa Học: Các Nghiên Cứu Nói Gì Về Mỡ Lợn?

Quan điểm về chất béo, đặc biệt là chất béo bão hòa, đã có nhiều thay đổi trong những năm gần đây dưới ánh sáng của các nghiên cứu khoa học mới.

• Một phân tích tổng hợp quy mô lớn trên 100.000 người, thực hiện bởi các nhà nghiên cứu từ Đại học Harvard vào năm 2018, đã đưa ra một kết luận thú vị. Nghiên cứu cho thấy rằng việc tiêu thụ chất béo bão hòa từ động vật không nhất thiết gây hại, thậm chí có thể tốt hơn, nếu chúng được dùng để thay thế cho carbohydrate tinh chế (như đường, bánh mì trắng, gạo trắng…). Điều này ngụ ý rằng, trong một số trường hợp, việc sử dụng một ít mỡ lợn có thể là lựa chọn lành mạnh hơn so với việc ăn nhiều thực phẩm chế biến sẵn chứa đường và tinh bột tinh luyện.
• Một nghiên cứu khác được công bố trên Tạp chí Dinh dưỡng Lâm sàng Hoa Kỳ (American Journal of Clinical Nutrition) vào năm 2020 đã chỉ ra những lợi ích của chất béo không bão hòa đơn (MUFA) – loại chất béo chiếm tỷ lệ cao trong mỡ lợn. Nghiên cứu cho thấy MUFA có thể giúp kiểm soát tình trạng viêm trong cơ thể và cải thiện độ nhạy insulin, yếu tố quan trọng trong việc phòng ngừa bệnh tiểu đường type 2. Tuy nhiên, nghiên cứu cũng nhấn mạnh tầm quan trọng của việc kiểm soát tổng lượng chất béo tiêu thụ hàng ngày, không nên vượt quá mức khuyến nghị (thường là dưới 30% tổng lượng calo).
• Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không đưa ra lệnh cấm hoàn toàn đối với mỡ lợn hay chất béo bão hòa. Thay vào đó, WHO nhấn mạnh tầm quan trọng của một chế độ ăn uống cân bằng và đa dạng. Khuyến cáo chung của WHO là hạn chế lượng chất béo bão hòa tiêu thụ xuống dưới 10% tổng năng lượng hàng ngày để giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh tim mạch. Điều này có nghĩa là mỡ lợn vẫn có thể có mặt trong chế độ ăn, miễn là được sử dụng một cách điều độ và nằm trong giới hạn cho phép.

Vậy, Nên Sử Dụng Mỡ Lợn Như Thế Nào Cho Đúng Cách?

Qua những phân tích trên, có thể thấy mỡ lợn không phải là “kẻ thù” tuyệt đối của sức khỏe như nhiều người vẫn lầm tưởng. Tuy nhiên, nó cũng không phải là “thần dược” có thể sử dụng tùy tiện. Tác động của mỡ lợn đối với sức khỏe phụ thuộc rất nhiều vào cách chúng ta sử dụng nó trong chế độ ăn uống hàng ngày.

• Chìa khóa là sự điều độ: Đây là nguyên tắc vàng áp dụng cho hầu hết các loại thực phẩm, và mỡ lợn cũng không ngoại lệ. Việc sử dụng mỡ lợn với lượng vừa phải, ví dụ như dùng để thay thế các loại dầu thực vật đã qua tinh luyện hoặc bơ thực vật (thường chứa chất béo trans không lành mạnh), có thể mang lại một số lợi ích nhất định. Đặc biệt, mỡ lợn có điểm bốc khói cao, khá ổn định ở nhiệt độ cao, nên phù hợp cho các món chiên, xào hơn một số loại dầu thực vật dễ bị biến đổi chất khi đun nóng. Một lượng dùng hợp lý cho người trưởng thành khỏe mạnh có thể là khoảng một thìa cà phê (tương đương 5g) mỗi ngày, cung cấp khoảng 45 kcal.
• Cẩn trọng với việc lạm dụng: Ngược lại, nếu tiêu thụ mỡ lợn quá nhiều và thường xuyên (ví dụ, dùng hàng ngày với liều lượng lớn trong nhiều món ăn), nguy cơ tích tụ cholesterol xấu (LDL-cholesterol) và các vấn đề sức khỏe liên quan như tăng cân, mỡ máu cao, bệnh tim mạch sẽ tăng lên đáng kể.
• Ưu tiên chất lượng: Nguồn gốc của mỡ lợn cũng rất quan trọng. Nếu có thể, hãy ưu tiên chọn mỡ từ những con lợn được nuôi theo phương pháp hữu cơ hoặc chăn thả tự nhiên. Điều này giúp hạn chế nguy cơ tồn dư các chất kháng sinh, hormone tăng trưởng hoặc độc tố có thể tích tụ trong mô mỡ của động vật nuôi công nghiệp.
• Kết hợp thông minh: Để tối ưu hóa lợi ích và giảm thiểu rủi ro, hãy kết hợp việc sử dụng mỡ lợn với một chế độ ăn giàu rau xanh, trái cây, ngũ cốc nguyên cám và các nguồn protein nạc khác. Chất xơ từ rau củ quả có thể giúp hạn chế hấp thụ cholesterol.
• Lưu ý đặc biệt: Những người đã có tiền sử bệnh tim mạch, rối loạn mỡ máu (cholesterol, triglyceride cao) hoặc các bệnh lý chuyển hóa khác nên tham khảo ý kiến bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi quyết định sử dụng mỡ lợn một cách thường xuyên trong chế độ ăn của mình.

Kết Luận

Mỡ lợn, một nguyên liệu ẩm thực truyền thống, đã bất ngờ nhận được sự công nhận về giá trị dinh dưỡng từ các phân tích khoa học, thậm chí vượt qua nhiều loại rau củ quả trong bảng xếp hạng thực phẩm lành mạnh. Nó cung cấp các chất béo có lợi (đặc biệt là MUFA), vitamin D, vitamin B1 và choline. Tuy nhiên, mỡ lợn cũng chứa chất béo bão hòa và cholesterol, đòi hỏi sự tiêu thụ có kiểm soát.

Thay vì hoàn toàn tẩy chay mỡ lợn vì những nỗi sợ chưa được kiểm chứng đầy đủ, chúng ta nên có cái nhìn cân bằng hơn. Sử dụng mỡ lợn một cách điều độ, ưu tiên nguồn gốc chất lượng và kết hợp với một chế độ ăn uống đa dạng, lành mạnh có thể là một phần của lối sống khỏe mạnh. Đừng để nỗi sợ béo phì khiến bạn bỏ lỡ những lợi ích tiềm ẩn và hương vị độc đáo mà loại thực phẩm truyền thống này mang lại. Hãy nhớ rằng, không có thực phẩm nào là hoàn toàn tốt hay xấu, điều quan trọng là cách chúng ta lựa chọn, chế biến và tiêu thụ chúng.

Khoe Sach Nature xin chân thành cảm ơn quý độc giả đã dành thời gian đọc bài viết này.