Hoa dâm bụt: Vẻ đẹp và công dụng chữa bệnh

Hoa dâm bụt không chỉ nổi bật với vẻ đẹp mà còn là dược liệu chữa nhiều bệnh.

Hoa dâm bụt, còn được gọi là râm bụt, hồng bụt, bông bụt, là một loài cây ưa ẩm và sáng, rất dễ trồng. Hoa của nó có nhiều màu sắc đa dạng, mọc riêng lẻ, lớn, có cuống dài và thường nở rộ vào khoảng tháng 5 đến tháng 7 hàng năm.

Theo BS.CKII Huỳnh Tấn Vũ, Trưởng Đơn vị Điều trị ban ngày tại Bệnh viện Đại học Y dược TP.HCM, dâm bụt xuất phát từ Trung Quốc và hiện được trồng khắp các nước châu Á. Ở Việt Nam, cây thường được trồng làm cảnh trong vườn nhà, công viên hoặc làm hàng rào.

Hoa dâm bụt được nhiều nơi nước ta trồng làm hàng rào. Ảnh minh họa.

Thành phần dinh dưỡng trong hoa dâm bụt

Một bông hoa dâm bụt chứa 4.16mg vitamin C, 3916.9µg% beta-caroten, 0.048mg% riboflavin, 0.031mg% thiamin và nhiều hợp chất như alcaloid, cyclopropenoid, flavonoid, hentriacontane, sterol. Nhờ vào các thành phần này, hoa dâm bụt từ lâu đã được sử dụng để điều trị hàng loạt bệnh như viêm niệu đạo, đau đầu, đau răng, đau tai, hen suyễn, nhọt, bỏng, ho, sốt, nhuận tràng, rối loạn kinh nguyệt, và rối loạn tuyến tiền liệt.

Một số quốc gia như Mexico, Costa Rica, Venezuela còn dùng hoa dâm bụt để điều trị tiêu chảy, khối u, khối máu tụ. Tại Trung Quốc, Ấn Độ và Nhật Bản, hoa này thường xuất hiện trong các sản phẩm chăm sóc da, trị rụng tóc và làm dầu gội, cũng như thuốc ho và thuốc tăng cường khả năng sinh sản nam giới.

Công dụng y học cổ truyền của hoa dâm bụt

Trong Y học cổ truyền Việt Nam, hoa dâm bụt có vị ngọt, tính bình, không độc và được coi là thuốc có tác dụng thanh nhiệt, lợi tiểu, giải độc, tiêu sưng. Nó cũng chữa đau nhức, chàm mặt, kiết lỵ, khí hư, khó ngủ, hồi hộp, nhức đầu và chóng mặt. Hoa dâm bụt thường được chế biến thành trà uống để lợi tiểu và giúp giải quyết các vấn đề về thận. BS Huỳnh Tấn Vũ nhận định hoa dâm bụt chứa nhiều vitamin C và khoáng chất có lợi, đặc biệt tốt cho người kiêng đường và có vấn đề về thận nếu sử dụng dưới dạng trà không đường.

Công dụng của hoa dâm bụt theo Y học hiện đại

Nhiều nghiên cứu hiện đại phát hiện rằng hoa dâm bụt chứa bioflavonoids (một chất chống oxy hóa), vitamin C và các khoáng chất khác, giúp chống lại các gốc tự do và ngăn ngừa tổn thương tế bào từ quá trình oxy hóa. Vì vậy, thường xuyên uống trà hoa dâm bụt mang lại nhiều lợi ích sức khỏe.

• Giảm cholesterol, hạ huyết áp: Chiết xuất từ hoa dâm bụt giúp giảm 22% lượng cholesterol toàn phần, cải thiện lưu thông máu và hạ huyết áp.
• Giảm cân: Các khoáng chất, chất chống oxy hóa và flavonoid trong hoa dâm bụt cải thiện quá trình trao đổi chất, giảm hấp thu carbohydrat và chất béo.
• Hỗ trợ chữa trầm cảm: Polyphenol từ hoa dâm bụt bảo vệ não và cải thiện lưu lượng máu, giúp cải thiện tâm trạng và các triệu chứng ở người bị trầm cảm.
• Kích thích sự phát triển của tóc: Sử dụng bột hoa dâm bụt thoa lên da đầu giúp cải thiện tình trạng bạc và rụng tóc nhờ vào polyphenol, khoáng chất, vitamin C giúp chống viêm và kích thích nang tóc phát triển.
• Giảm đường huyết: Chiết xuất hoa dâm bụt giúp giảm khoảng 41 – 46% lượng đường huyết sau 21 ngày sử dụng liên tục.
• Làm lành vết thương: Uống chiết xuất từ hoa dâm bụt có thể kích thích tạo mô hạt và thúc đẩy tốc độ làm lành vết thương.
• Bảo vệ gan: Các hợp chất trong hoa dâm bụt bảo vệ gan khỏi các loại độc tố và tế bào ung thư nhờ vào đặc tính chống oxy hóa.

Uống trà hoa dâm bụt có nhiều lợi ích cho sức khỏe. Ảnh minh họa.

Những điều cần lưu ý khi dùng hoa dâm bụt

Cục quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ (FDA) cảnh báo rằng dù hoa dâm bụt có nhiều lợi ích, nó cũng có thể gây dị ứng cho những người có cơ địa mẫn cảm. Sử dụng với hàm lượng cao có thể gây tổn thương gan. Do đó, trước khi sử dụng hoa dâm bụt chữa bệnh, cần tham khảo ý kiến của chuyên gia y tế để có liều lượng và cách dùng chính xác.

Trước khi sử dụng, hãy rửa sạch hoa dâm bụt và ngâm trong nước muối loãng khoảng 30 phút để loại bỏ tạp chất. Bác sĩ Huỳnh Tấn Vũ cảnh báo rằng mặc dù hoa dâm bụt có nhiều công dụng, nhưng các nghiên cứu hiện tại chủ yếu được thực hiện trong phòng thí nghiệm và trên động vật. Do đó, việc sử dụng hoa dâm bụt dưới dạng dược liệu vẫn cần có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế để tránh các nguy cơ tiềm ẩn.