Dùng màng bọc thực phẩm sai cách: Coi chừng rước bệnh vào người.

Chắc hẳn trong căn bếp của mỗi gia đình, màng bọc thực phẩm đã trở thành một vật dụng quen thuộc, gần như không thể thiếu. Chúng ta dùng nó để bảo vệ rau củ khỏi héo úa, giữ cho trái cây tươi lâu hơn, che đậy thức ăn thừa trước khi cất vào tủ lạnh, hay thậm chí là bọc thực phẩm trước khi làm nóng. Sự tiện lợi của nó là không thể phủ nhận. Tuy nhiên, ẩn sau sự tiện dụng ấy là những “bí mật đen tối” mà không phải ai cũng biết, tiềm ẩn những nguy cơ sức khỏe nếu chúng ta không sử dụng đúng cách. Câu nói “bệnh từ miệng mà vào” quả thực rất đúng trong trường hợp này, khi một vật dụng tưởng chừng vô hại lại có thể âm thầm gây hại cho cơ thể chúng ta.

Hãy cùng Khoe Sach Nature đi sâu tìm hiểu những khía cạnh quan trọng trong việc sử dụng màng bọc thực phẩm để bảo vệ sức khỏe cho chính bạn và gia đình.

1. “Điểm Nóng” Nguy Hiểm: Không Sử Dụng Màng Bọc Thực Phẩm Ở Nhiệt Độ Cao

Một trong những sai lầm phổ biến nhất mà nhiều người nội trợ mắc phải chính là sử dụng màng bọc thực phẩm trong môi trường nhiệt độ cao. Đa số các loại màng bọc phổ biến trên thị trường hiện nay được sản xuất từ chất liệu PE (Polyethylene). Đây là một loại nhựa được công nhận đạt tiêu chuẩn an toàn thực phẩm, nghĩa là nó có thể tiếp xúc trực tiếp với đồ ăn mà không gây hại ở điều kiện thường.

Tuy nhiên, điều cốt yếu mà ít người để ý đến là giới hạn chịu nhiệt của màng bọc PE. Theo các chuyên gia và nhà sản xuất khuyến cáo, nhiệt độ an toàn tối đa mà màng bọc PE có thể chịu đựng chỉ dừng lại ở mức 110 độ C. Khi nhiệt độ vượt ngưỡng này, cấu trúc hóa học của màng bọc bắt đầu bị phá vỡ. Quá trình này không chỉ làm màng bọc bị biến dạng, tan chảy mà còn có thể giải phóng các hóa chất không mong muốn, các phụ gia hoặc các monome chưa phản ứng hết vào trong thực phẩm đang được bao bọc.

Thực tế đáng lo ngại là nhiều người vẫn giữ thói quen dùng màng bọc thực phẩm để đậy bát thức ăn khi hấp cách thủy, đặc biệt là khi chuẩn bị đồ ăn dặm cho trẻ nhỏ. Một số khác lại dùng nó để bọc kín thực phẩm rồi đưa trực tiếp vào lò vi sóng để hâm nóng hoặc thậm chí là lò nướng. Cần lưu ý rằng, nhiệt độ trong lò vi sóng khi hoạt động có thể dễ dàng vượt qua 110 độ C, đặc biệt là tại các “điểm nóng” (hot spots) trong lò hoặc khi thực phẩm chứa nhiều dầu mỡ. Hấp cách thủy bằng hơi nước nóng cũng thường xuyên đạt và vượt ngưỡng nhiệt này.

Việc tiếp xúc với các hóa chất bị giải phóng từ màng bọc ở nhiệt độ cao có thể không gây ra ngộ độc cấp tính ngay lập tức, khiến chúng ta chủ quan. Tuy nhiên, nếu thói quen này lặp đi lặp lại hàng ngày, các chất độc hại này sẽ dần dần tích tụ trong cơ thể. Về lâu dài, sự tích tụ này có thể gây ra những ảnh hưởng tiêu cực đến hệ tiêu hóa, hệ nội tiết, thậm chí làm tăng nguy cơ mắc các bệnh mãn tính nguy hiểm.

Vì vậy, một nguyên tắc vàng cần nhớ: Tuyệt đối không sử dụng màng bọc thực phẩm PE khi chế biến hoặc hâm nóng thức ăn ở nhiệt độ cao. Thay vào đó, hãy sử dụng các loại nắp đậy, bát đĩa bằng thủy tinh, gốm sứ chịu nhiệt hoặc các vật liệu an toàn khác được thiết kế chuyên dụng cho lò vi sóng và lò nướng.

2. “Kẻ Thù Giấu Mặt”: Tránh Bọc Thực Phẩm Giàu Dầu Mỡ Bằng Màng Bọc Trong Thời Gian Dài

Không chỉ nhiệt độ cao, một yếu tố khác cũng có thể biến màng bọc thực phẩm thành nguồn gây hại tiềm ẩn chính là dầu mỡ. Các chuyên gia an toàn thực phẩm khuyến cáo không nên sử dụng màng bọc thực phẩm, đặc biệt là loại PE, để bao bọc các loại thức ăn chứa hàm lượng dầu mỡ cao trong khoảng thời gian kéo dài. Ví dụ điển hình là các loại thịt tươi sống có nhiều mỡ, thịt đã qua chế biến như giăm bông, xúc xích, lạp xưởng, hoặc các món ăn đã nấu chứa nhiều dầu như đồ chiên, xào, sốt có dầu.

Tại sao lại như vậy? Bản chất của dầu mỡ có thể hoạt động như một dung môi đối với một số thành phần trong màng bọc nhựa. Khi màng bọc tiếp xúc lâu dài với bề mặt thực phẩm nhiều dầu mỡ, dầu có khả năng thẩm thấu vào cấu trúc của màng bọc. Quá trình này không chỉ làm thay đổi tính chất vật lý của màng bọc (khiến nó trở nên mềm, dính hơn) mà còn có thể “kéo” theo các chất phụ gia, chất hóa dẻo hoặc các thành phần hóa học khác từ màng bọc di chuyển vào trong thực phẩm.

Nguy cơ này càng tăng cao khi thực phẩm được bảo quản trong tủ lạnh trong nhiều ngày. Mặc dù nhiệt độ thấp làm chậm quá trình hư hỏng của thực phẩm, nhưng nó không ngăn chặn hoàn toàn sự tương tác hóa học giữa dầu mỡ và màng bọc nhựa.

Giải pháp an toàn và hiệu quả nhất cho việc bảo quản thực phẩm giàu dầu mỡ là gì? Hãy ưu tiên sử dụng các loại hộp đựng chuyên dụng. Hộp thủy tinh có nắp đậy kín là lựa chọn tuyệt vời vì thủy tinh trơ về mặt hóa học, không phản ứng với thực phẩm và không bị dầu mỡ làm ảnh hưởng. Các loại hộp nhựa cứng, đạt chuẩn an toàn thực phẩm (food-grade), đặc biệt là những loại được ghi rõ “BPA-free” và phù hợp để bảo quản thực phẩm, cũng là một giải pháp tốt. Sử dụng những vật chứa này không chỉ giúp bảo quản thực phẩm tốt hơn, ngăn mùi hiệu quả mà quan trọng nhất là loại bỏ nguy cơ phơi nhiễm hóa chất độc hại từ màng bọc.

Cảnh Giác Với Màng Bọc Thực Phẩm PVC và Nguồn Gốc Không Rõ Ràng

Bên cạnh màng bọc PE quen thuộc, trên thị trường đôi khi vẫn tồn tại một loại màng bọc khác làm từ PVC (Polyvinyl Chloride). Loại màng bọc này thường có độ trong và độ bám dính tốt hơn PE, nhưng lại tiềm ẩn nhiều rủi ro hơn về mặt an toàn thực phẩm. PVC thường chứa các chất hóa dẻo (như phthalates) để tạo độ mềm dẻo, và các chất này có khả năng di chuyển vào thực phẩm, đặc biệt là thực phẩm béo hoặc khi tiếp xúc ở nhiệt độ cao.

Các chuyên gia y tế thường không khuyến khích sử dụng màng bọc PVC để tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm, nhất là các loại thực phẩm béo và khi cần gia nhiệt. Giới hạn chịu nhiệt an toàn của PVC thường thấp hơn PE, chỉ khoảng 80 độ C. Khi vượt qua ngưỡng này, không chỉ các chất hóa dẻo mà cả các chất phụ gia độc hại khác cũng có nguy cơ bị giải phóng mạnh mẽ hơn. Mặc dù PVC không chứa Bisphenol A (BPA) như một số loại nhựa khác, nhưng các hóa chất tiềm ẩn trong nó vẫn là mối lo ngại đáng kể.

Do đó, nếu bạn mua thực phẩm từ siêu thị hoặc cửa hàng mà thấy chúng được bọc bằng một lớp màng trông có vẻ trong, dai và bám dính khác thường, hãy cẩn trọng. Tốt nhất là không nên cho trực tiếp thực phẩm còn lớp màng bọc đó vào lò vi sóng hoặc làm nóng bằng bất kỳ hình thức nào. Hãy luôn tháo bỏ lớp màng bọc này ra trước khi chế biến hoặc hâm nóng để đảm bảo an toàn tối đa cho sức khỏe. Việc kiểm tra kỹ nhãn mác sản phẩm màng bọc khi mua cũng rất quan trọng để biết rõ thành phần và hướng dẫn sử dụng an toàn.

Lựa Chọn Màng Bọc Thực Phẩm An Toàn: Nên Dùng Loại Nào?

Vậy, giữa những cảnh báo và lưu ý, loại màng bọc thực phẩm nào thực sự an toàn cho người tiêu dùng?

• Màng bọc PE (Polyethylene): Như đã đề cập, đây là loại phổ biến nhất và được xem là an toàn khi sử dụng đúng cách. Hãy nhớ quy tắc “hai không”: Không sử dụng ở nhiệt độ trên 110 độ C và không dùng để bọc thực phẩm nhiều dầu mỡ trong thời gian dài. Luôn kiểm tra nhãn sản phẩm để chắc chắn đó là PE và đọc kỹ hướng dẫn sử dụng, đặc biệt là thông tin về giới hạn nhiệt độ.
• Màng bọc PVDC (Polyvinylidene Chloride) và PMP (Polymethylpentene): Đây là những lựa chọn thay thế an toàn hơn, đặc biệt nếu bạn có nhu cầu sử dụng màng bọc trong điều kiện khắc nghiệt hơn. Các loại màng bọc làm từ PVDC hoặc PMP thường có khả năng chịu nhiệt cao hơn đáng kể, có thể lên đến 140 độ C hoặc hơn. Chúng cũng có khả năng chống thấm dầu mỡ tốt hơn, ít bị tương tác hóa học với thực phẩm béo. Do đó, chúng an toàn hơn khi dùng để bọc thực phẩm nhiều dầu mỡ hoặc khi cần hâm nóng nhẹ trong lò vi sóng (luôn kiểm tra hướng dẫn cụ thể của nhà sản xuất). Nhược điểm của các loại màng bọc này là giá thành thường cao hơn so với màng PE. Tuy nhiên, nếu xét đến lợi ích sức khỏe lâu dài, đây có thể là một sự đầu tư xứng đáng, đặc biệt cho những gia đình thường xuyên cần bảo quản đa dạng các loại thực phẩm.

Lời khuyên chung khi sử dụng màng bọc thực phẩm:

1. Đọc kỹ nhãn mác: Luôn kiểm tra thành phần (PE, PVC, PVDC, PMP…) và hướng dẫn sử dụng, đặc biệt là giới hạn nhiệt độ an toàn.
2. Tránh tiếp xúc trực tiếp với thực phẩm nóng: Không nên dùng màng bọc để đậy thức ăn khi còn đang rất nóng. Hãy để nguội bớt trước khi bọc.
3. Sử dụng đúng mục đích: Màng bọc chủ yếu dùng để bảo quản thực phẩm nguội trong tủ lạnh hoặc ở nhiệt độ phòng. Hạn chế tối đa việc dùng để nấu hoặc hâm nóng.
4. Ưu tiên vật chứa thay thế: Đối với việc hâm nóng trong lò vi sóng, lò nướng hoặc bảo quản thực phẩm dầu mỡ dài ngày, hãy ưu tiên dùng bát đĩa thủy tinh, gốm sứ chịu nhiệt hoặc hộp đựng thực phẩm chuyên dụng.
5. Tạo khoảng hở khi hâm nóng (nếu bắt buộc): Nếu cần dùng màng bọc trong lò vi sóng (chỉ với loại cho phép và dưới ngưỡng nhiệt), hãy đảm bảo màng bọc không chạm trực tiếp vào thực phẩm và chừa một khoảng hở nhỏ hoặc đâm vài lỗ để hơi nước thoát ra, tránh tích tụ áp suất và nhiệt độ quá cao. Tuy nhiên, cách tốt nhất vẫn là không dùng.

Màng bọc thực phẩm là một công cụ hữu ích trong nhà bếp, nhưng hiểu rõ và sử dụng đúng cách là chìa khóa để bảo vệ sức khỏe của bạn và gia đình khỏi những nguy cơ tiềm ẩn. Hãy là người tiêu dùng thông thái, lựa chọn sản phẩm an toàn và áp dụng những nguyên tắc sử dụng đúng đắn.

Khoe Sach Nature xin chân thành cảm ơn bạn đã dành thời gian đọc bài viết này. Hy vọng những thông tin trên sẽ giúp bạn sử dụng màng bọc thực phẩm một cách an toàn và hiệu quả hơn!